Drs. Bart van de Gevel

“Zolang we te maken hebben met verschillende bekostigingssystemen is de grote uitdaging hoe we afwenteling tussen verschillende systemen voorkomen en dat is precies wat populatiebekostiging kan voorkomen”, betoogt Bart van de Gevel, senior adviseur bij de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ). Populatiebekostiging wordt als een veelbelovend instrument gezien om doelmatigheid binnen de zorg en welzijn te vergroten. Het Kabinet wil voor de huisartsenzorg en spoedzorg één systeem van populatiegebonden bekostiging invoeren. In 2017 moet hier volgens het regeerakkoord ook de extramurale verpleging onder vallen. Recent zijn door het ministerie van VWS een aantal proefregio’s aangewezen waar met populatiebekostiging wordt geëxperimenteerd. Van de Gevel: “Dit is ook voor gemeenten interessant. Zij krijgen steeds meer verantwoordelijkheden op het vlak van zorg en welzijn, gekoppeld aan flinke ombuigingen. Populatiegebonden bekostiging biedt een kansrijk instrument om de decentralisatie-opgave tot een succes te brengen.”

Maar wat is eigenlijk populatiebekostiging, waarom wordt hier zoveel van verwacht en kan het wijkgericht werken helpen?

“Er bestaan vele varianten, maar in de kern is er sprake van populatiebekostiging als een zorgverlener of groep zorgverleners één budget krijgt voor een doelgroep verzekerden of inwoners, waaruit alle zorg- en welzijnsdiensten moet worden geleverd. De hoogte van het budget wordt meestal bepaald door de kenmerken van de doelgroep en eventuele resultaatsbeloningen”, zo vertelt hij.

Kostenbeheersing

Een belangrijke reden voor de populariteit van populatiebekostiging is de mogelijkheid om de zorgkosten te beheersen. De samenwerkende zorgverleners, hebben immers een sterke stimulans de kosten onder dit budget te houden wanneer zij risicolopen op overschrijdingen. “De gewenste reactie is dat zorgverleners dit risico gaan beheersen door efficiënter zorg te leveren, onnodige zorg te schrappen, beter samen te werken, investeren in preventie en substitutie te realiseren. Er bestaat echter ook een reëel gevaar dat zorgverleners dit risico gaan beheersen door te beknibbelen op kwaliteit en toegankelijkheid. Dat leidt dan weer tot verschraling”.

Sociale wijkteams

Populatiebekostiging kan daarom niet zonder meer worden ingevoerd, zoals ook uitgebreid beargumenteerd wordt in de achtergrondstudie die van de Gevel onlangs schreef voor de RVZ. In een eerder onderzoek betoogde hij al dat populatiebekostiging een geïntegreerde organisatie van het zorgaanbod en investeringen in informatiesystemen vereist, die zicht geven op geleverde zorgprestaties en kwaliteit. Van de Gevel: “Een groeimodel biedt de meeste kans op succes, waarbij eerst op kleine schaal wordt geëxperimenteerd bij scherp afgebakende populaties en zorgvormen. Sociale wijkteams lijken zich bij uitstek hiervoor te lenen. Vanuit populatiebekostiging gaat namelijk een sterke prikkel uit tot substitutie van zwaardere door lichtere hulpvormen, tot samenwerken van verschillende professionals, en tot het aanspreken van de eigen kracht van burgers. Daarbij is de populatie op wijkniveau goed af te bakenen en is er geen concurrentie, wat risicoselectie een minder groot probleem maakt”.

Populatiebekostiging voorkomt afwenteling

Hij concludeert: “Zolang we te maken hebben met verschillende bekostigingssystemen is de grote uitdaging hoe we afwenteling tussen verschillende systemen voorkomen. Zo kan de populatiebekostiging in de eerste lijn zorgverleners in verleiding brengen om patiënten eerder door te verwijzen naar de tweede lijn, kern-AWBZ of de WMO. Het zou dus mooi zijn als gemeenten en zorgverzekeraars binnen hun budgetten gaan experimenteren met dit soort shared savings-modellen. Wat te denken van een bonus voor een sociaal wijkteam als deze het gebruik van curatieve zorg in de wijk weet te beperken?”

Bekijk ook een recenter artikel en video-item over populatiebekostiging.

Drs. Bart van de Gevel is senioradviseur bij de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ). Hij is gespecialiseerd in bekostiging- en financieringsvraagstukken binnen de gezondheidszorg.

Interessant artikel? Blijf op de hoogte door u aan te melden voor onze nieuwsbrief.