Dr. Vincent de Waal
Onderzoeker Vincent de Waal van Hogeschool Utrecht maakt zich zorgen over sociale wijkteams. Deze teams bestaan uit sociale professionals op het gebied van zorg en welzijn die in gemeenten hulp en ondersteuning verlenen aan mensen, vaak in kwetsbare situaties. Gemeenten hebben echter grote verwachtingen daarvan.
Sociale wijkteams
Professionals ontwikkelen in de sociale wijkteams nieuwe methodieken in een nieuwe relatie met de burgers. De Waal is positief over die ontwikkeling, maar niet over de wijze waarop dat proces nu verloopt. De Waal: “We moeten op een gegeven moment constateren dat we toch niet hebben kunnen realiseren wat we wilden”. Hij noemt als voorbeeld het recente incident in Rotterdam, met het door mishandeling gedode meisje, waar stagiaires de begeleiding boden aan het gezin. “Zij waren de eerste gezichten van Bureau Frontlijn. Als zij de eerste gezichten zijn, dan neem je als gemeente het type werk niet serieus. Dan beschouw je het niet als een vak. Het is een vak om op een goede manier te signaleren wat er bij mensen aan de hand is, om ze überhaupt te vinden en een relatie met ze aan te gaan.”
Conflicten in wijken
In (achterstands)wijken zijn er vaak conflicten en belangentegenstellingen die volgens De Waal in wijkteams besproken moeten worden. Daarin moet door de leden van de sociale wijkteams nog een grote professionele slag gemaakt worden, zegt hij op Zorgethiek.nu: “Wat doen we met conflicten in de wijk tussen bevolkingsgroepen, tussen jongeren en volwassenen, hoe kijk je er tegenaan? Experts zijn bezorgd over de kwaliteit van sociale professionals in wijkteams en over hun vermogen om met mensen het contact aan te gaan. Die zorg deel ik wel.” De mensen die in sociale wijkteams werkzaam zijn, komen volgens De Waal uit de middenklasse of hogere milieus en zijn doorgaans wit. Daar zit een zwaar ongemak, zegt hij. Hij noemt als voorbeeld Syriëgangers. “Er wordt geconstateerd dat het er – vanuit bepaalde wijken – veel zijn, maar wie kent ze, wie spreekt ze nog, wie weet wat ze doen? Kunnen sociale wijkteams daar een rol in spelen? In die teams zitten ook weinig mensen met een moslimachtergrond, dus moeten we beter nadenken over hoe je die jongeren kunt bereiken. Ook daar moeten sociale wijkteams over praten.”
Complexe maatschappelijke vraagstukken
De sociale sector is sterk in verandering en maatschappelijke vraagstukken zijn complexer geworden. Die complexiteit ontstaat omdat een bepaalde categorie burgers moeilijk te benaderen is en met heel ingewikkelde hulpvragen zit. Volgens De Waal is ervaringskennis van de professionals die binnen sociale wijkteams functioneren, cruciaal om vernieuwing van de grond te krijgen. “In een samenleving die zo snel verandert, is ervaringskennis veel meer een ijkpunt dan een stel boeken. Daarom wordt van de teamleider verwacht die kennis boven water te halen en bruikbaar te maken.” Teamleiders, zegt hij, moeten vooral door de defensieve houding van de leden van sociale wijkteams heen prikken, als het werk van deze werkers ter discussie staat. “Zaken af en toe op scherp zetten, durven escaleren – zeker wanneer een situatie is vastgelopen – dient te behoren tot het instrumentarium van een teamleider.” De Waal promoveerde in 2014 op het proefschrift ‘De vooruitgeschoven middenvelder’ waarin hij in kaart bracht op welke manier teamleiders de afgelopen jaren bijdroegen aan de omslag in de lokale sociale sector. Voor zijn onderzoek interviewde hij vele betrokkenen in vijf grote gemeenten. Onlangs publiceerden lectoren en onderzoekers van andere hogescholen hun zienswijzen en zorgen ten aanzien van de transities in het e-book “Transities: tussen hoop en vrees”.